Μπολσόι

(Κρατικό Ακαδημαϊκό θέατρο της Ρωσίας). Κορυφαίο θέατρο της Μόσχας, κέντρο της παγκόσμιας κουλτούρας, που έπαιξε σπουδαίο ρόλο στη διαμόρφωση της ρωσικής μουσικοθεατρικής τέχνης. Χτίστηκε το 1824 από τον αρχιτέκτονα O.I. Μπόβε πάνω σε σχέδια του A.A. Μιχαΐλοφ, στη θέση του παλιού θεάτρου Πετρόφσκι που καταστράφηκε το 1805 από πυρκαγιά. Το επιβλητικό κτίριο με το οκτάστυλο πρόπυλο και το χάλκινο τέθριππο του Απόλλωνα πάνω από το αέτωμα αποτελεί θαυμάσιο δείγμα ρωσικής εκδοχής του αυτοκρατορικού ρυθμού. Εγκαινιάστηκε στις 6 Ιανουαρίου 1825 με τον πρόλογο του Ο θρίαμβος των μουσών των Βερστόφσκι και Αλιάμπιεφ και συνέχισε περιλαμβάνοντας στο ρεπερτόριό του όχι μόνο θεατρικές όπερες και κλασικά μπαλέτα Ρώσων συνθετών, αλλά και ρομαντικά, όπως η «Ζιζέλ» του Άνταμ το 1843. Το 1853 το θέατρο καταστράφηκε ξανά από πυρκαγιά και το νέο κτίριο, σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα A.K. Κάβος, εγκαινιάστηκε το 1856. Πλέον είχαν διορθωθεί τα ακουστικά και οπτικά ελαττώματα του παλιού κτιρίου και η αίθουσα, με πέντε διαζώματα, χωρούσε 2.000 θεατές. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε αποκλειστικά για την παρουσίαση λυρικών έργων και κλασικών μπαλέτων Ρώσων μουσικοσυνθετών και χορογράφων, για να περιλάβει στη συνέχεια τα καλύτερα δημιουργήματα των Δυτικοευρωπαίων μουσικοσυνθετών. Γύρω στα τέλη του 19ου αι. παρουσιάστηκαν στο Μ. τα έργα του Τσαϊκόφσκι Η λίμνη των κύκνων (1877), Ευγένιος Ονέγκιν (1881), Μαζέπα (1884), Τα πασουμάκια (1887), Ντάμα Πίκα (1891), Η ωραία κοιμωμένη (1899) και οι όπερες του Βέρντι Ριγκολέτο, Αΐντα, Τραβιάτα, Φάουστ και Ρωμαίος και Ιουλιέτα, η Κάρμεν, του Μπιζέ κ.ά., στις οποίες διακρίθηκαν ικανότατοι χορευτές, τραγουδιστές, χορογράφοι και διευθυντές ορχήστρας. Στα δύσκολα χρόνια του εμφύλιου πόλεμου ο θίασος διατήρησε την ακεραιότητα του και το 1924 άνοιξε παράρτημα του Μ. στο κτίριο του πρώην ιδιωτικού θεάτρου του Ζιμίν. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 ανεβάστηκαν στη σκηνή του Μ. όπερες σοβιετικών μουσικοσυνθετών, όπως των Ζολοταριόφ, Τριόντιν, Ποτότσκι, Προκόφιεφ, Μουσόργκσκι, κ.ά. καθώς και Ευρωπαίων δημιουργών (Μπερλιόζ, Βάγκνερ, κλπ.). Στο θίασο των αρχών του 20ού αι. συμμετείχαν διάσημοι τραγουδιστές (Πετρόφ, Σόμπινοφ, Νεζντάνοβα, Ομπούχοβα, Στεπάνοβα, Μαξάκοβα, Σλιβίνσκι κ.ά.), χορευτές (Γκέλτσερ Τιχομίροφ, Σεμιόνοβα, Κρίγκερ κ.ά.), διευθυντές ορχήστρας (Σουκ, Ιπολίτοφ-Ιβάνοφ, Νεμπόλσιν κ.ά.) και χορογράφοι (Φεντορόφσκι). Στον θίασο μελοδράματος εργάστηκαν κατά τις δεκαετίες του 1940-1950 οι καλλιτέχνες Λισιτσιάν Σούμσκαγια, Μπολσακόφ κλπ., στον θίασο μπαλέτου οι Ουλάνοβα, Λεπεσίνσκαγια, Κόρεν κ.ά., ενώ συνεργάστηκαν με αυτούς πολλοί τιμημένοι μαέστροι, σκηνοθέτες, χορογράφοι και σκηνογράφοι. Ανεβάστηκαν τότε οι όπερες Δεκεμβριστές του Σαπόριν (1953), Το ημέρωμα της στρίγγλας του Σεμπάλιν (1957), Πόλεμος και Ειρήνη του Προκόφιεφ (1959), Οκτώβρης του Μουραντέλι (1964), Αισιόδοξη τραγωδία του Χόλμινοφ (1967), τα σοβιετικά χοροδράματα Η σταχτοπούτα του Προκόφιεφ (1945), Λαουρέντσια του Κράιν (1956), Το πέτρινο λουλούδι του Προκόφιεφ (1959), Σπάρτακος, του Χατσατουριάν (1968), οι όπερες των Ευρωπαίων μουσικοσυνθετών Φιντέλιο του Μπετόβεν (1954), Παλιάτσοι του Λεονκαβάλο (1957), Φάλσταφ του Βέρντι (1962) και πλήθος άλλων. Οι θίασοι όπερας και μπαλέτου του Μ. έχουν δώσει παραστάσεις σε πολλές χώρες του κόσμου, όπως στην Ιταλία (1964), τον Καναδά (1959), την Πολωνία (1967), τη Λ.Δ. της Γερμανίας (1969), τη Γαλλία (1970), την Ιαπωνία (1970) κ.α., ενώ στο κτίριό του συνέρχονται σημαντικά συνέδρια, διασκέψεις, συναντήσεις κλπ. Το 1937 το Μ. τιμήθηκε με το παράσημο Λένιν. Η πρόσοψη του κρατικού θεάτρου Μπολσόι στη Μόσχα. Το επιβλητικό αυτό κτίριο, που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, κοσμείται στην κορυφή του αετώματός του μ’ ένα χάλκινο τέθριπτο με τον Απόλλωνα.